Testament to dokument, który stanowi rozporządzenie własnym majątkiem, które powstało w dowolnym momencie przed śmiercią autora.

W Polsce kwestie prawne związane z testamentem reguluje kodeks cywilny. Często testament nazywany jest również ostatnią wolą, ponieważ wyraża przekazanie majątku na wypadek śmierci. Jakie są formy i cechy testamentu według polskiego prawa? Co musi zawierać dokument, aby móc go nazwać testamentem?

Zasady ogólne dotyczące testamentu

Ostatnia wola porusza kwestie takie jak: spadek oraz dziedziczenie. Najważniejszą zasadą dotyczącą testamentu jest zapis, który mówi, iż dokument musi wyrażać dyspozycję dotyczącą dóbr i świadczeń wyłącznie jednego testatora. Niemożliwym zatem jest wyrażenie pośmiertnej woli przez parę, bądź większą grupę ludzi. Podobnie w przypadku małżeństw. Każdy małżonek powinien wyrazić własną wolę, ponieważ w świetle prawa mąż i żona nie mogą uczynić tego wspólnie. Kolejną ogólną zasadą, która dotyczy testamentu jest regulacja, która określa, iż testatorem może być wyłącznie osoba pełnoletnia, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, czyli nie jest ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie. 

Sposoby wyrażania testamentu - testament ogólny a szczególny

Testamenty dzieli się na ogólne, które obowiązują na wypadek śmierci oraz szczególne, które następują w nadzwyczajnych sytuacjach (np. podczas obawy rychłej śmierci lub gdy niemożliwe jest spisanie treści). Wówczas możliwe jest wypowiedzenie słów testamentu w obecności co najmniej trzech świadków, z których jeden sporządzi oświadczenie na piśmie przed upływem roku od jego złożenia, które koniecznie zawiera: miejsce i daty oświadczenia oraz momentu sporządzenia pisma. Ponadto, musi posiadać również podpis spadkodawcy i dwóch świadków. Kodeks określa również, że szczególny testament jest dopuszczalny podczas podróży polskim statkiem, samolotem lub w wojsku. Warto jednak zaznaczyć, iż szczególna forma testamentu traci swoją moc prawną po upływie sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały powstanie tej formy. 

Testament ogólny jest ważny, gdy: 

1. został sporządzony pismem odręcznym w całości przez spadkodawcę, a dodatkowo opatrzony datą i podpisem. 
2. został sporządzony akt notarialny przez notariusza w dowolnym miejscu (nawet w domu spadkodawcy),
3.  został wypowiedziany w obecności dwóch świadków w obecności jednego z urzędników: wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. 

Cechy i formy ostatniej woli 

Testament to dokument, który odznacza się danymi cechami:

1. Jest czynnością jednostronną, a więc nie wymaga wspólnego działania kilku osób. 
2. Nie posiada określonego adresata. 
3. Jego charakter jest osobisty, to znaczy, że musi zostać sporządzony przez testatora, a nie przez pełnomocnika.
4. Aby został uznany za testament, musi mieć odpowiednią formę prawną. 
5. Jest odwołalny, a więc może zostać w dowolnym momencie zmodyfikowany przez testatora, niezależnie od okoliczności.
6.  Jego skutki wystąpią dopiero po śmierci spadkodawcy. Tym samym niemożliwa jest jego realizacja podczas gdy autor testamentu pozostaje przy życiu. 

Kodeks określa również sytuacje w których ostatnia wola staje się nieważna. Aby unieważnić treść ostatniej woli, musi zostać udowodnione, iż dokument został sporządzony:

- pod wpływem groźby, która wpłynęła na treść,

- podczas błędu, który uzasadnia przypuszczenie, że testator nie działając pod wpływem błędu nie zawarłby danej treści,

- w stanie niemożliwym do ustanowienia ostatniej woli przez spadkodawcę.